Jan Dhan Account भारतीय अर्थव्यवस्थेच्या विकासासाठी सामान्य लोकांचा सहभाग वाढावा यासाठी केंद्र सरकारने २०१६ साली एक महत्वाची योजना सुरू केली, ती म्हणजे प्रधानमंत्री जन धन योजना. या योजनेचा मुख्य उद्देश प्रत्येक नागरिकाला बँकेच्या सुविधांशी जोडणे आणि त्यांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम बनवणे हा आहे. आज आपण या लेखातून या योजनेची माहिती समजून घेऊया।
Jan Dhan Account योजनेची मुख्य वैशिष्ट्ये
जन धन योजना म्हणजे फक्त बँक खाते नव्हे, तर एक संपूर्ण आर्थिक योजना आहे. याच्या माध्यमातून लोकांना अनेक सुविधा मिळतात. पहिल्यांदा, कोणत्याही नागरिकाला शून्य शिल्लकीवर बँक खाते उघडता येते. या खात्यासोबत रुपे डेबिट कार्ड दिले जाते, ज्यामुळे खातेदाराला डिजिटल व्यवहार करता येतात।
Jan Dhan Account कर्ज सुविधा
योजनेतील एक महत्वाचा भाग म्हणजे कर्ज सुविधा. खातेदारांना १०,००० ते ५०,००० रुपयांपर्यंतचे कर्ज मिळू शकते. विशेषतः जयपूरमधील बँकांमध्ये असणाऱ्या खातेदारांना ५०,००० रुपयांपर्यंत कर्ज मिळण्याची सुविधा आहे. हे कर्ज व्यवसाय, घराच्या आवश्यक गरजा किंवा वैयक्तिक कामांसाठी वापरता येते।
Jan Dhan Account ओव्हरड्राफ्ट सुविधा
खातेदारांना १०,००० रुपयांपर्यंत ओव्हरड्राफ्टची सुविधा दिली जाते. मात्र, या सुविधेचा लाभ घेण्यासाठी खाते किमान सहा महिने जुने असावे लागते. पूर्वी ही सुविधा पाच हजार रुपयांपर्यंत मर्यादित होती, पण आता ती वाढवून १०,००० रुपये करण्यात आली आहे।
Jan Dhan Account विमा संरक्षण
जन धन खातेदारांना विमा संरक्षणाचा लाभ मिळतो. या योजनेअंतर्गत १ लाख रुपयांपर्यंत विमा संरक्षण दिले जाते. विशेष म्हणजे, नैसर्गिक मृत्यूच्या वेळी कुटुंबाला ३ लाख रुपयांपर्यंत विमा रक्कम मिळू शकते. हे संरक्षण खातेदाराच्या कुटुंबाला आर्थिक सुरक्षा देते।
Jan Dhan Account खाते उघडण्याची प्रक्रिया
जन धन खाते उघडण्यासाठी काही नियम पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
- वय किमान १० वर्षांपेक्षा जास्त असावे
- आधार कार्ड आणि पॅन कार्ड असणे आवश्यक आहे
- कोणत्याही सार्वजनिक किंवा खासगी बँकेत खाते उघडता येते
- खाते उघडल्यानंतर रुपे डेबिट कार्ड दिले जाते
Jan Dhan Account योजनेचे सामाजिक महत्व
जन धन योजना फक्त बँकिंग सुविधा पुरवत नाही, तर देशाच्या आर्थिक विकासात महत्वाची भूमिका बजावते. या योजनेमुळे:
- आर्थिक समावेशन वाढतो
- काळ्या पैशांवर नियंत्रण येते
- डिजिटल व्यवहारांना प्रोत्साहन मिळते
- गरीब आणि मध्यमवर्गीय कुटुंबांना आर्थिक सुरक्षा मिळते
- लहान व्यवसायांना प्रोत्साहन मिळते
जन धन योजना एक अशी योजना आहे जी वेळोवेळी अपडेट होत राहते. २०२३ मध्ये या योजनेत अनेक नवीन बदल करण्यात आले आहेत. विशेषतः ओव्हरड्राफ्ट मर्यादा वाढवणे आणि विमा संरक्षण वाढवणे हे महत्वाचे बदल आहेत।
प्रधानमंत्री जन धन योजना भारतीय अर्थव्यवस्थेसाठी एक महत्वाचा टप्पा ठरली आहे. या योजनेमुळे लाखो लोकांना बँकिंग सुविधांचा लाभ मिळाला आहे. कर्ज, विमा आणि ओव्हरड्राफ्ट सारख्या सुविधांमुळे सामान्य लोकांचे जीवनमान उंचावण्यास मदत झाली आहे।