list by district भारतीय अर्थव्यवस्थेचा आधार असलेल्या शेतकरी वर्गाला आर्थिक मदत देण्यासाठी केंद्र सरकारने सुरू केलेली पीएम किसान सन्मान निधी योजना (PM-KISAN) ही एक महत्त्वाची योजना आहे.
या योजनेमुळे देशभरातील लाखो शेतकऱ्यांना थेट आर्थिक मदत मिळते. अलीकडेच, प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी यांनी या योजनेचा 18वा हप्ता जाहीर केला, ज्यामध्ये 9.4 कोटींपेक्षा अधिक शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात प्रत्येकी 2,000 रुपये जमा झाले आहेत.
योजनेची मुख्य वैशिष्ट्ये:
पीएम किसान सन्मान निधी योजनेअंतर्गत प्रत्येक पात्र शेतकरी कुटुंबाला वर्षाला 6,000 रुपयांची आर्थिक मदत दिली जाते. ही रक्कम तीन हप्त्यांमध्ये, प्रत्येकी 2,000 रुपये अशा स्वरूपात थेट बँक खात्यात जमा केली जाते. योजनेचा मुख्य उद्देश लहान आणि मध्यम शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत देणे आणि त्यांच्या उत्पन्नात वाढ करणे हा आहे.
पात्रता निकष:
या योजनेचा लाभ मिळवण्यासाठी काही विशेष निकष आहेत. ज्या शेतकऱ्यांच्या नावावर शेतजमीन आहे, ते या योजनेसाठी पात्र आहेत. पण, कुटुंबातील कोणत्याही सदस्याने मागील वर्षात 10,000 रुपयांपेक्षा जास्त कर भरला असेल तर ते योजनेसाठी अपात्र ठरतील.
अपात्रतेचे निकष:
काही विशिष्ट गटातील शेतकरी या योजनेसाठी अपात्र आहेत. यामध्ये सरकारी नोकरीत असलेले किंवा पेन्शन घेणारे शेतकरी, तसेच डॉक्टर्स, इंजिनिअर्स, वकील, चार्टर्ड अकाउंटंट्स आणि आर्किटेक्ट्स यांचा समावेश आहे. याशिवाय खासदार, आमदार, नगरसेवक, मंत्री यांनाही योजनेतून वगळण्यात आले आहे.
लाभार्थी यादी पाहण्याची प्रक्रिया:
शेतकऱ्यांना त्यांच्या लाभार्थी स्थिती जाणून घेण्यासाठी PM-KISAN पोर्टलवर सोपी प्रक्रिया दिली आहे. यासाठी शेतकऱ्यांनी pmkisan.gov.in या वेबसाइटवर जाऊन ‘Farmers Corner’ मध्ये जावे. तिथे ‘Beneficiary List’ या पर्यायावर क्लिक करून राज्य, जिल्हा, तालुका आणि गाव ही माहिती भरावी. त्यानुसार लाभार्थी यादी पाहता येते.
योजनेचे महत्त्व
पीएम किसान सन्मान निधी योजना शेतकऱ्यांना आर्थिक आधार देणारी एक महत्त्वाची योजना आहे. यामुळं शेतकऱ्यांना दैनंदिन गरजा भागवणे आणि शेतीसाठी लागणाऱ्या गोष्टी खरेदी करणे सोपे होते. विशेषतः कोविड-19 सारख्या कठीण काळात या योजनेने शेतकऱ्यांना मोठा दिलासा दिला आहे.
या योजनेचे एक महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात थेट पैसे जमा होतात. यामुळे मध्यस्थांचा हस्तक्षेप नसतो आणि भ्रष्टाचार थांबतो. डिजिटल पद्धतीने होणारे हे हस्तांतरण पारदर्शक आणि कार्यक्षम आहे.
योजनेची अंमलबजावणी करताना काही आव्हाने आहेत. यामध्ये डेटा अचूकता, लाभार्थ्यांची ओळख आणि वेळेवर पैसे देण्याचे मुद्दे येतात. मात्र, तंत्रज्ञानाच्या वापरामुळे या आव्हानांवर मात करणे शक्य होत आहे.
पीएम किसान सन्मान निधी योजना भारतीय शेतकऱ्यांच्या भल्यासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. यामुळं लाखो शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत मिळत असून, त्यांच्या जीवनात सुधारणा होत आहे. योजनेचा विस्तार आणि परिणाम वाढवण्यासाठी सरकार प्रयत्नशील आहे.
